کتابخانه های تاریخی ، حسی متفاوت از سفر در دل کتاب های قدیمی - کهن پارس

کتابخانه های تاریخی احداث شده در قرون وسطی

اگر بخواهیم از قرون وسطی سخن به میان آوریم، باید گفت از قرونی بوده است که بیشتر چیزها در سطح ابتدایی خود بوده اند و پیشرفت زیادی در آن موقع دیده نمی شد. با این حساب این امر که کتاب ها برای تکثیر به وسیله دست نوشته می شدند و کاری بس سخت بوده است، بسیار منطقی است. نسخه هایی که این چنین با زحمت و سختی تکثیر و نوشته شده اند، مستحق بهترین نوع در نگهداری و حفاظت می باشند. با این حساب در ادوار دور که روش های نگهداری امنیت زیادی را با خود در پی نداشت، تنها کاری که برای این مشکل انجام می دادند این بود که کتابخانه هایی را احداث نمایند و کتاب ها را به وسیله زنجیر هایی به قفسه ها متصل نمایند که از دزدیده شدن مصون بمانند. افرادی که در آن موقع زندگی می کردند برای بهره بردن از این نسخه هایی که امروزه از تاریخی ترین و قدیمی ترین نوشته ها به شمار می آیند، به کتابخانه های تاریخی جهان مراجعه می کردند و در همان جا با همان زنجیر های همواره متصل، به مطالعه و کسب علم و آگاهی می پرداختند. اگر بخواهیم به شرح بیشتر این زنجیر ها بپردازیم باید گفت که در این کتابخانه ها، زنجیر هایی که محافظ و وصل نماینده کتاب های قدیمی و یا دست نویس به قفسه ها بودند، در اصل به وسیله حلقه هایی که قطر زیادی هم نداشتند به قسمتی از کتاب ها متصل بود. شاید برایتان جای سوال باشد که در این مکان تاریخی در گذشته چگونه با وجود زنجیر هایی نسخه ها را از قفسه ها برمی داشتند؛ در این مورد نیز باید گفت که در هنگام انتخاب این زنجیر ها، به طول آن ها بسیار توجه می شد و معمولا زنجیر های بلند را برای این کار برمی گزیدند. نکته دیگر در خصوص این نسخه های قدیمی و تاریخی جدا کردن آن ها از زنجیرها بود که این کار فقط به وسیله کتابدار ها انجام می شد. نحوه متصل کردن این زنجیرها به گونه ای بود که استفاده از آن ها بسیار راحت بوده است.

کتابخانه کلیسای جامع هرفورد؛ بزرگ ترین کتابخانه زنجیری

در بالا سخن از کتابخانه های تاریخی جهان و زنجیری به میان آورده شد، بد نیست تا با بزرگ ترین مکان از بهترین کتابخانه های جهان در این نوع آشنا شویم. کتابخانه ای به نام کلیسای جامع هرفورد این لقب را در سراسر جهان از آن خود نموده است. موقعیت این کتابخانه تاریخی و قدیمی در شهر لندن به ثبت رسیده است که امروزه علاوه بر فعالیت این مکان در زمینه تاریخی، یکی از جاذبه های گردشگری لندن نیز به شمار می آید. این کتابخانه که در دل یک کلیسای پرقدمت به چشم می خورد، نوشته هایی را در خود جای داده است که در نوع دست نویس و موضوعات تاریخی خود بی نظیرند. در خصوص سال احداث این کتابخانه که از بهترین کتابخانه های جهان است، نیز می توان ادعا کرد که طبق آمار قدمت این مکان به 407 سال پیش باز می گردد. اگر به شهر لندن سفر کردید، حتما سفر خود را به هزارتوی نسخه های قدیمی زنجیر شده در این مکان تاریخی بکشانید تا سفر خود را راز آلود کنید.

برای شرح بیشتر نسخه های قدیمی این مکان تاریخی می توان گفت که با رفتن به این کتابخانه شاهد دو یادگاری باستانی خواهیم بود که ما را به سفر در زمان محکوم می نمایند. این دو کتاب قدیمی در واقع انجیل هرفورد و دیگری کپی تاریخی هرفورد می باشد. برای آگاهی بیشتر از این دو نسخه باید گفت که اولی یعنی انجیل هرفورد قدمتش به 1238 سال پیش مربوط می گردد که یکی از قدیمی ترین و با ارزش ترین نوشته های تاریخی محسوب می گردد و در خصوص خط به کار رفته در این کتاب باید به خطی با حروفی به نام آنگلوساکسونی اشاره کرد. در خصوص کتاب دوم نیز می توان گفت که تماشا آن ما را به قرن 13 خواهد برد؛ درست زمانی که مناجات نامه های زیبایی در حال نوشته شدن بودند که این نوشته نیز قسمتی از آن مناجات نامه ها می باشد. اگر در پی قدیمی ترین و تاریخی ترین نسخه در این کتابخانه پر رمز و راز می باشید، به کتاب انجیلی که در بالاتر اشاره شد مراجعه کنید. ناگفته نماند که تنها این دو نوشته در این کتابخانه نیستند که از ارزش بالایی برخوردارند؛ چرا که کتاب هایی نظیر Hereford Breviary و انجیل وایکلیف نیز حال و هوای این مکان تاریخی را خاص و دگرگون نموده اند. وجود چنین نسخه های قدیمی در یک مکان باستانی، می تواند خالق ماهری در خلق تجارب و خاطرات جاودانه باشد.

گردشگرانی که به این کتابخانه مراجعه می نمایند، تنها به بازدید از نسخه ها و نوشته ها محکوم نمی شوند. چرا که وجود اشیایی با ارزش و قدیمی در این مکان تاریخی بر هواداران آن روز به روز افزوده است. در خصوص این شی با ارزش می توان توصیفات زیر را ارائه داد:

این شی در اصل یک جعبه می باشد که از بلوط ساخته شده است. در این جعبه اشیایی نگهداری می گردد که بنا بر عقاید بومیان متبرک و مقدس می باشند. این جعبه متعلق به فردی به نام کانن راسل بوده است. البته این جعبه از ابتدا به او متعلق نبوده و از خانواده ای دیگر به دست او رسیده است که افرادی که صاحب اصلی این جعبه بوده اند به خوبی از این جعبه طی سال های متوالی نگهداری نموده بودند. بسیاری از افراد اکنون با خواندن این مطلب کنجکاو شده اند که در این جعبه تاریخی چه چیزی می تواند وجود داشته باشد که انقدر با ارزش و پر هوادار است؟ در جواب این افراد باید گفت که در این جعبه در واقع شرح مرگ و مراسم خاکسپاری فردی به نام توماس بکث به وسیله صفحاتی از جنس لعاب (لیموژ) و مس به چشم می خورد. این فرد در واقع بزرگترین اسقف کلیسایی به نام کانتربری بوده است.

فرانسیس تریگ؛ کتابخانه ای دیگر در نوع زنجیری

اگر به کشور انگلستان سفر کنید و از مردم این کشور در خصوص اولین کتابخانه ای که تأسیس شد سوال کنید، بی شک نام این بنای تاریخی را خواهید شنید. این مکان لقب اولین کتابخانه ای که برای استفاده عموم مردم آزاد بود را به خود اختصاص داده است. برای درک موقعیت دقیق تر و بهتر این مکان باید گفت که شهری به نام گرانتام در همین کشور این کتابخانه قدیمی را در دل خود جای داده است و امروزه به یکی از بهترین کتابخانه های جهان و پرهوادارترین کتابخانه های تاریخی تبدیل شده است. این کتابخانه قدیمی که قدمتش به سال 1598 باز می گردد، دارای ورودی های جدا از هم می باشد که هر کدام به بهترین نحو ممکن دسته بندی و لیست بندی شده اند. اگر در پی آمار دقیق تر از این مدخل ها می باشید، می توان ادعا کرد که از 365 مدخلی که در این مکان به چشم می خورد، 285 تای آن ها زنجیرهایشان از بین رفته و 80 تا مدخل با زنجیر به چشم می خورد. در چندین سال پیش بخش هایی از این کتابخانه تاریخی و قدیمی بازسازی و ترمیم شده اند و از ابزار به روز در ترمیم آن استفاده نموده اند که این نیز خود نوعی تنوع و جاذبه به شمار می رود. کافی است تا سری به این مکان قدیمی از زیباترین کتابخانه های تاریخی جهان و در عین حال پر رمز و راز بزنید تا خود را در هزارتوی نوشته های باستانی و نایاب در سراسر جهان بیابید.

زوتفن؛ کتابخانه ای زنجیری با قدمت دیرینه

اگر برای سفر در پی مکان هایی با قدمت دیرینه و کتابخانه های تاریخی جهان می باشید، کتابخانه ای به نام زوتفن به این علاقه شما پاسخ خوبی خواهد داد. در خصوص سال احداث این بنای تاریخی و قدیمی به 5 قرن پیش باید اشاره کرد. برای تماشا این مکان باستانی و نسخه های تاریخی اش کافی است تا خود را به کشور هلند برسانید. موقعیت دقیق تر آن نیز در شهری به نام زوتفن واقع در استانی به نام خلدرلاند گزارش شده است که هر ساله گردشگران زیادی از سراسر جهان برای بازدید از یکی از بهترین کتابخانه های جهان و این مکان پرقدمت به این استان سفر می نمایند. این کتابخانه در دل کلیسایی قرار گرفته است که سال احداث آن به قرن 11 مربوط می گردد. نام این کلیسای زیبا و قدیمی سنت والبرجیس می باشد. این کتابخانه یکی از بهترین کتابخانه های جهان و از جمله مکان هایی است که از زمان احداثش تا به امروز تغییر زیادی ننموده است و نوشته ها و فضاها، حال و هوای خاص خود را از ادوار گذشته حفظ نموده است. با سفر به این شهر در واقع هم از کلیسایی پر قدمت تماشا خواهید کرد، هم از کتاب هایی زنجیر شده به میزهایی از جنس چوب. در سفر به هلند حتما بازدید از این مکان را در لا به لای دیگر جاذبه های گردشگری خود بگنجایند.

گرامر سلطنتی؛ کتابخانه ای زنجیری در دل یک مدرسه

یکی از بهترین کتابخانه های جهان که در این قسمت به شرح آن خواهیم پرداخت در اصل در دل یک مدرسه ساخته شده است که قفسه های قدیمی و باستانی اش به تنهایی یکی از زیباترین بخش های این کتابخانه به شمار می رود. در کشور انگلستان شهری به نام گیلفورد به چشم می خورد که میزبان این کتابخانه و نوشته های قدیمی می باشد. هر مکانی مدتی از زمان احداث تا امروزه خود را در اوج سپری نموده است و زبان زد عام و خاص بوده است. این کتابخانه قدیمی نیز از قرن 16 تا 218 سال پیش در اصل پذیرای با ارزش ترین مجموعه های خود بوده است. هنگامی که گردشگران به این مکان های باستانی سفر می نمایند، اکثرشان در پی قدیمی ترین کتاب در کتابخانه های تاریخی جهان می باشند. اگر به این مکان سفر کردید و در پی قدیمی ترین نوشته بودید، در پی پیدا کردن کتابی با مشخصه سال نگارش 1480 باشید. پس از پیدا کردن این نسخه بی شک به شهر ونیز سفری خیالی خواهید داشت؛ چرا که یادگار نویسنده ای از ونیز می باشد. البته تنها این نوشته حال و هوای باستانی را به این مکان هدیه نداده است؛ چرا که وجود نوشته های دیگری از جمله کتابی با اصالت انگلیسی که به وسیله فردی به نام Wynkyn de worde اشاره کرد که لقب قدیمی ترین کتاب انگلیسی را به خود اختصاص داده است. قدمت نسخه مذکور نیز به سال 1500 مربوط می گردد.

Biblioteca Malatestiana؛ کتابخانه ای زنجیری در صومعه

تا به این جا بهترین کتابخانه های جهان در مکان های مختلفی نظیر مدرسه و کلیسا بوده اند. کتابخانه ای که در این قسمت به شرح آن خواهم پرداخت، خود را در دل یک صومعه قدیمی جای داده است. پس از تحقیق بر روی این کتابخانه نتایجی به دست آمد که حاکی از احداث آن در سال 1454 می باشد. موقعیت این کتابخانه قدیمی و تاریخی در کشور ایتالیا به ثبت رسیده است که برای بازدید از آن کافی است تا خود را به شهری به نام چزنا در این کشور برسانید. صومعه ای که میزبان این مکان تاریخی و با ارزش است، در اصل به فرانسیسکن ها تعلق دارد. اگر به ایتالیا سفر کردید، حتما بازدید و گشت و گذار در این بنای تاریخی از بهترین کتابخانه های تاریخی جهان را در لا به لای دیگر جاذبه های این کشور قرار دهید تا از تماشا کتاب هایی با زنجیر های متصل به میز شیب دار نهایت لذت را ببرید. این زنجیر ها فرفوژه می باشند. قدم زدن در کتابخانه ای قدیمی از بهترین کتابخانه های جهان در دل یک صومعه ای باستانی می تواند یکی از بهترین تجارب در زندگی باشد.

ویمبورن مینیستر؛ دومین کتابخانه بزرگ زنجیری

برای مقایسه از نظر بزرگی و وسعت کتابخانه های زنجیری و قدیمی، این کتابخانه در جایگاه دوم در بین بهترین کتابخانه های جهان قرار گرفته است. جایگاه اول بهترین کتابخانه های جهان نیز که در بالاتر به آن اشاره شد، متعلق به کلیسای جامع هرفورد می باشد. اصالت این کتابخانه نیز انگلیسی می باشد. طبق آماری که از شمارش نسخه های موجود در این مکان تاریخی به دست آمده است، 150 جلد کتاب را در این مکان مشاهده خواهیم کرد که همه آن ها به وسیله زنجیر هایی به قفسه ها متصل شده است. قدمت این بنا نیز به سال 1686 مربوط می گردد که از آن موقع تا کنون جایگاه خود را در وسعت و بزرگی حفظ نموده است و با وجود نوشته ها و سبک معماری جالب روز به روز بر هوادارانش اضافه می نماید.

جامع ولز؛ کتابخانه زنجیری دیگر در دل یک کلیسا

باز هم در این قسمت یکی از بهترین کتابخانه های جهان را معرفی خواهیم کرد که خود را در آغوش یک کلیسای قدیمی جای داده است و نسخه هایی را در خود دارد که هر کدام از این کتاب ها هواداران خاصی را به خود اختصاص داده اند. در خصوص آمار و تعداد این کتاب ها می توان ادعا کرد که حدود 2800 نسخه را در آغوش خود کشیده است. قدمت نوشته هایی که در این مکان تاریخی به چشم می خورد همگی تقریبا به قبل از سال 1800 تعلق دارند که هر کدام در نوع خود بی نظیرند. با قدم زدن در دل این مکان قدیمی، موضوعات مختلفی نظیر الهیات، علم، تاریخ، طبابت و... توجهمان را به خود جلب خواهد نمود که همگی یادگاری هایی از دانشمندان و نویسندگان قدیمی می باشند و بازدید از آن ها در واقع بلیط سفر به سال های دور را برای ما صادر خواهد نمود. همان گونه که در دیگر کتابخانه های تاریخی جهان، قدیمی ترین کتاب را معرفی کردیم، در این مکان نیز به معرفی و شرح آن خواهیم پرداخت.

مجموعه کتابی به نام Pliny Naturalis Historiae در این بنای باستانی، لقب قدیمی ترین مجموعه را در هزارتوی دیگر مجموعه ها از آن خود نموده است. این کتاب که یادگاری از شهر ونیز می باشد، قدمتش به سال 1472 باز می گردد که با قدمت دیرینه خود حال و هوای این مکان را تحت تأثیر قرار داده است. چنان چه این مکان را مقصد مورد نظر در جاذبه های گردشگری خود قرار دادید، حتما از این نسخه و مجموعه کتاب تماشا کنید.

ناگفته نماند که تنها وجود این مجموعه معروفیت این کتابخانه را از آن خود ننموده است؛ چرا که کتاب های قدیمی دیگری نظیر Vesalius De Humanis Corporis Fabrica نیز دز این مکان به چشم می خورند که هواداران زیادی را تا به امروز جذب خود نموده اند. در خصوص قدمت این نوشته باید گفت که در اصل یادگاری از سال 1555 می باشد. موضوعی که در این کتابخانه از بهترین کتابخانه های جهان به چشم می خورد در اصل علم زیست شناسی را مدیون خود نموده است؛ به این علت که با شرحات کامل و اساسی درباره آناتومی بدن انسان توانسته یاری شایانی را به دانشمندان و دیگر افراد فعال در این زمینه کند.

یکی دیگر از کتاب هایی که بر معروفیت این کتابخانه افزوده و آن را تبدیل به یکی از بهترین کتابخانه های جهان نموده است، اولین اطلس در جهان می باشد که تکمیل است. این کتاب با قدمت و ارزشمند که به وسیله فردی به نام آبراهام اورتلیوس نوشته شده است، امروزه از دسته کتاب هایی است که توانسته با وجود خود به یک مکان معروفیت ببخشد. زبانی که در نوشتن این کتاب به کار گرفته شده، انگلیسی بوده است. سال تحریر و نگارش این کتاب قدیمی و تاریخی نیز در سال 1606 به ثبت رسیده است. این کتابخانه با این تفاسیر از جمله مکان هایی است که تماشا و پرسه زنی در آن یکی از بهترین خاطرات و تجربه ها در زندگی خواهد شد. پس بازدید از این مکان را در انگلستان هرگز از دست ندهید!

سخن آخر

همواره گشت و گذار نباید در دل طبیعت و شهرهای مدرن باشد، گاهی اوقات چندین ساعت قدم زدن در یک مکان تاریخی و یا بهترین کتابخانه های جهان می تواند حال و هوایمان را کلی تغییر دهد و از یکنواختی روزمرگی و تفریحاتمان بکاهد. یکی از این مکان هایی که می تواند سفر و گشت و گذار ما را راز آلود کند، کتابخانه هایی است که در سال های دور احداث شده و از آن موقع تا به امروز توانسته گردشگران بسیاری را به خود اختصاص دهد. سپری کردن یک روز یا حتی ساعاتی از یک روز در لا به لای هزاران کتاب زنجیر شده و زنجیر نشده، قدیمی و باستانی، سالم و یا حتی تخریب شده می تواند حس خوبی را به هر انسانی با هر ذوق و سلیقه ای منتقل کند. برای یکبار هم که شده، پرسه زنی در هزارتوی نوشته های قدیمی را در دیگر برنامه های سفر خود بگنجانید تا از حال و هوای حضور در آن شگفت زده شوید!!