شهر جهانی صنایع دستی در دام کرونا - کهن پارس

دنیای شدن شیراز نوید بخش رونق صنایع دستی و شکوفایی این عرصه و حتی احیای رشته های منسوخ شده و سنتی دیار فارس بود اما شیوع کرونا نه تنها اجازه نداد که این اهداف رفته رفته محقق شود بلکه دستاوردهای قبلی این حوزه را نیز با خطر جدی موجودیت و امکان تداوم فعالیت روبه رو کرده است.

دست های قناعت استاداکاران صنایع دستی

استادکاران صنایع دستی هنرمندانی هستند که همیشه شغل آن ها در رسته فرهنگی جای داشته و بدان شهره شده اند و کمتر در وادی مالی سیر می کنند و به دلیل عشق به کار با درآمدهای اندک هم قناعت می کنند و این منش در بین اهالی این حوزه تا به امروز سینه به سینه منتقل شده است.

اکنون نیز استادکاران صنایع دستی هنرمندانی چیره دست با قدرت مالی اندک محسوب می شوند که تاب چندانی دربرابر فشارهای مالی ندارند.

عشق و پیگیری و ترغیب استادکاران توسط فرهنگوران و دوستداران صنایع دستی فارس تنها دلایلی است که در طول سالیان اخیر علیرغم درآمد کم،همچنان این گروه اندک را تا به امروز در کارگاه های تولیدی صنایع دستی نگه داشته تا هر از چند گاهی دست به کار شوند و اثر هنری زیبا و خارق العاده ای خلق و روانه بازار کنند.

از این رو آن ها به دلیل توان مالی کم،بیش از سایر مشاغل و بازاریان در معرض خطر و تاثیر مخرب کرونا بر کسب وکارها قرار دارند و اکنون بیم آن می رود که تلاش سالیان گذشته برای احیای رشته های منسوخ شده صنایع دستی و حفظ شاخه های در معرض انقراض نیز بر باد رود و به دلیل مسائل مالی ایجاد شده، بسکمک از استادکاران خبره این شغل را برای همیشه کنار بگذارند.

به گفته کارشناسان امر،تعداد استادکاران خبره در بسکمک از رشته های صنایع دستی در فارس انگشت شمار است و حتی در بعضی رشته ها نیز تنها به یک یا دو استادکار محدود می شود و در سال های اخیر نیز این قشر با تشویق دوستداران فرهنگ و صنایع دستی فارس و البته عشق به خلق آثار منحصر به فرد بر سر کار مانده اند که این شرایط با توجه به شیوع کرونا و تعطیلی قریب به اتفاق کارگاه های تولیدی می تواند زنگ خطر جدی برای صنایع دستی فارس محسوب شود.

خبری خوش و آغاز یک بحران

مدیرکل میراث فرهنگی،دنیاگردی و صنایع دستی استان فارس هشتم بهمن ماه 98 خبر انتخاب شیراز به عنوان شهر دنیای صنایع دستی از طرف شورای دنیای صنایع دستی را رسما اظهار داشت.

فرایند انتخاب حدود یکسال طول کشیده بود و فعالان صنایع دستی شیراز اقدامات زیادی برای کسب عنوان شهر دنیای در این رشته انجام داده بودند که از جمله آن می توان به برگزاری نمایشگاه ها و رویدادهای صنایع دستی، ایجاد نخستین مرکز تجارت دنیای صنایع دستی ایران در مجتمع مهستان شیراز با 130 فروشگاه عرضه محصولات صنایع دستی اشاره کرد.

اما کمتر از یک ماه از دنیای شدن شیراز نگذشته بود که کرونا این حوزه را با بحرانی عظیم روبرو کرد به گونه ای که اکنون بسکمک از تولیدکننده ها بیکار و کارگاه های صنایع دستی شیراز و استان فارس در مرز ورشکستگی و تعطیلی قرار دارند.

مدیرعامل اتحادیه تعاونی های صنایع دستی استان فارس اظهار داشت: شیوع بیماری کرونا تاثیر بسیار منفی بر فرایند تولید و فروش صنایع دستی شیراز و فارس گذاشته به گونه ای که بعضی کارگاه های تولیدی صنایع دستی این استان در حال رفتن به سمت ورشکستگی و تعطیلی کامل قرار دارند.

حسین همتی با بیان این که اغلب واحدهای تولیدی صنایع دستی فارس اکنون تعطیل است، اضافه نمود: در حال حاضر همه فعالیت های تولید و فروش صنایع دستی استان فارس به طور صد درصد بدون فعالیت هستند.

دریغ از یک خریدار

وی ادامه داد: از اواسط اسفند 98 تا حدود یک هفته پیش(هفته اول اردیبهشت99) تمام مراکز تولیدی و فروش صنایع دستی این استان تعطیل بود و طی یک هفته اخیر تعدادی محدود از فروشگاه های عرضه کننده محصولات بازگشایی شده اما دریغ از یک نفر خریدار.

وی اضافه نمود: مرکز تجارت دنیای صنایع دستی شیراز و مراکز مستقر در مجموعه های دنیاگردی این استان همچنان تعطیل است و معدود فروشگاه های باز شده واقع در سرای مشیر، بازار نو و مجموعه زندیه که کالاهای صنعتگران صنایع دستی فارس را به فروش می رسانند نیز متاسفانه کامل از رونق افتاده اند.

همتی اظهار کرد: اتحادیه تعاونی های صنایع دستی استان فارس بیش از هزار و 200 عضو تولیدکننده اعم از شرکت تعاونی و کارگاه های انفرادی و گروهی دارد که اکنون همگی آنها بیکار شده اند و در کنار این قشر بسکمک از فروشندگان محصولات صنایع دستی نیز به همین منوال کسب وکارشان با مشکل جدی روبرو شده است.

چالش صنعتگران و استادکاران صنایع دستی با چک های برگشتی

وی بیان نمود: به دلیل شیوع بیماری کرونا و در پی آن عدم ورود دنیاگرد به شیراز و فارس ،خریداری هم برای محصولات صنایع دستی وجود ندارد و در پی آن تولید نیز با رکود روبرو شده و چک های صنعتگران یکی پس از دیگری در حال برگشت خوردن است.

مدیرعامل اتحادیه تعاونی های صنایع دستی استان فارس با اشاره به اینکه شب عید و تعطیلات نوروز اصلی ترین بازار فروش محصولات صنایع دستی فارس است گفت: ماه ها پیش از فرارسیدن ایام نوروز امسال تولید کنندگان صنایع دستی فارس به امید فروش محصولات در شب عید،مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز تولید را خریداری کرده بودند و موعد پرداخت چک های آنان برای بعد از ایام نوروز و فروش کالاهای صنایع دستی و اردیبهشت 99 بود ولی امسال بازار در نوروز تعطیل شد و اکنون در اردیبهشت ماه موعد پرداخت وجه چک های صنعتگران رسیده و این چک ها در حال برگشت خوردن است.

فغان هایی که به آسمان بلند است

وی با بیان این که روزانه تماس های بسکمک را پاسخگو است که نشان از فغان و ناله تولیدکنندگان صنایع دستی از شرایط موجودشان دارد، گفت: سردرگمی عجیبی در بین فعالان این حوزه در استان فارس بوجود آمده که آینده امیدوارکننده ای برای آن نمی توان متصور شد.

همتی ادامه داد: با پیگیری و مذاکراتی که با مسئوولان وزارتخانه میراث فرهنگی، دنیاگردی و صنایع دستی داشتیم مقرر شده در اردیبهشت ماه جاری وام هایی با سود 12 تا 16 درصد به فعالان حوزه صنایع دستی و دنیاگردی که از شیوع کرونا متضرر شده اند اعطا شود که این تسهیلات تنفس 4 ماهه نیز خواهد داشت.

مهلت 3 ماهه پرداخت اقساط و طرحی که درست اجرا نشد

او در ادامه با بیان این که این تسهیلات شامل همه فعالان بخش دنیاگردی صنایع دستی نیز نخواهد شد، گفت: دولت مهلتی سه ماهه برای بازپرداخت اقساط وام ها به دلیل گسترش بیماری کرونا داده اما عملا این موضوع رعایت نمی شود به نحوی که بعضی از فعالان صنایع دستی فارس که در گذشته تسهیلاتی را دریافت کرده اند اقساط از حساب آن ها کسر شده و زمانی هم که به بانک عامل مراجعه کرده اند،کارکنان بانک ده ها دلیل برای عدم اجرای این طرح آورده اند به نحوی که این افراد از درخواست و مطالبه خود مبنی بر دریافت مهلت سه ماهه پشیمان شده اند.

مدیرعامل اتحادیه تعاونی های صنایع دستی استان فارس اضافه نمود: برای پیگیری همین موضوع و دفاع از حقوق فعالان عرصه صنایع دستی فارس در شرایط سخت کنونی به چند بانک عامل در شیراز مراجعه کردم اما همه این بانک ها اقساط این قشر را از حسابشان برداشت و اخذ کرده اند و حتی مبالغ بعضی از این اقساط را از وام یک میلیونی که دولت به اغلب یارانه بگیران به دلیل شیوع کرونا داده برداشت کرده است.

کرونا،بیش از90 درصد رشته های صنایع دستی فارس را تعلیق کرد

وی در بخش دیگری از سخنان خود بیان نمود: 80 رشته صنایع دستی فعال درسطح استان فارس وجود دارد که شیوع کرونا حدود 75 رشته از این تعداد را تعلیق کرده است به گونه ای که این واحدهای تولیدی اگر تعطیل هم نشده باشند هیچ تولیدی ندارند.

همتی اظهار کرد: اکنون این هراس وجود دارد که یکسری استادکاران خبره صنایع دستی فارس کار خود را در این شرایط پیش آمده بطور کامل کنار بگذارند و بعضی رشته های صنایع دستی این استان نیز منسوخ شود.

وی بیان کرد: بسکمک از استادکاران حرفه ای صنایع دستی فارس، پیش از شیوع کرونا هم با داشتن عشق و ترغیب و تشویق اهالی فرهنگ این استان به کار خود ادامه می دادند و هیچ سرمایه مالی نداشتند ولی اکنون با بروز این شرایط به نظر می رسد که دیگر با هیچ شیوه ای نتوان این استادکاران را نگه داشت.

همتی در ادامه گفت: پیشنهاد می کنم در این شرایط که صنایع دستی فارس در بحران جدی قرار گرفته است تسهیلات قرض الحسنه برای نگه داشتن فعالان در عرصه به آن ها اعطا شود.

او ادامه داد: دادن وام های بدون بهره می تواند در این شرایط صنایع دستی را از ورطه نابودی نجات دهد و بعد از مهار کرونا نیز اقساط آن بصورت مداوم اخذ شود.

وی فعالان صنایع دستی را قشری قانع بیان کرد و گفت: در این شرایط اگر تولیدکننده های صنایع دستی بتوانند بدهی های خود را پرداخت کنند و نگرانی بابت طلبکاران نداشته باشند، امیدی به ادامه تولید رشته های مختلف صنایع دستی بعد از مهار کرونا خواهد بود.

مدیرعامل اتحادیه تعاونی های صنایع دستی استان فارس گفت: اتحادیه فارس برترین اتحادیه صنایع دستی کشور است و باید در این شرایط فکری برای فعالان و اعضا آن کرد.

خسارت 600 میلیارد تومانی کرونا به دنیاگردی فارس

مدیرکل میراث فرهنگی،دنیاگردی و صنایع دستی استان فارس گفت: در پی شیوع بیماری کرونا در فارس تا به امروز حدود 600 میلیارد تومان خسارت به حوزه دنیاگردی و صنایع دستی این استان وارد شده است.

مصیب امیری اضافه نمود: خسارت 600 میلیارد تومانی در پی شیوع بیماری کرونا به تمام واحدهای مرتبط با دنیاگردی این استان از جمله تاسیسات اقامتی،هتل ها، هتل آپارتمان ها، میهمان پذیرها، خانه های مسافر، اقامتگاه های بوم گردی و سنتی ،دفاتر خدمات مسافرتی، کارگاه های انفرادی و جمعی تولید صنایع دستی،اتحادیه های تعاونی صنایع دستی وارد شده است.

وی ادامه داد: حدود 200 هزار نفر هنرمند صنایع دستی در سطح استان فارس فعالیت می کنند که براساس برآوردهای اجرا شده به دلیل شیوع بیماری کرونا حدود 70 میلیارد تومان خسارت به حوزه تولید صنایع دستی فارس وارد شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی،دنیاگردی و صنایع دستی استان فارس اظهار کرد: براساس برآوردهای اجرا شده به دلیل گسترش ویروس کرونا حدود 120 میلیارد تومان خسارت به هتل ها و همچنین حدود 140 میلیارد تومان زیان به دفاتر دنیاگردی و مسافرتی این استان وارد آمده است.

او با بیان این که برآورد اولیه خسارت وارد شده به تمام واحدهای فعال مرتبط با دنیاگردی و صنایع دستی فارس در شرایط کنونی اجرا شده،گفت: ضرر و زیان تمام مراکز از جمله آموزشگاه های مرتبط با این حوزه و مجموعه های دنیاگردی این استان نیز محاسبه شده است.

امیری بیان نمود: حدود هزار و 700 نفر راهنمای ثبت شده آثار تاریخی در سطح فارس وجود دارد که حداقل حدود 600 نفر آن اکنون فعال هستند و در پی شیوع بیماری کرونا بیکار شده اند.

وی ادامه داد: اطلاعات و ضرر و زیان واحدهای تولید صنایع دستی و تمامی تاسیسات دنیاگردی استان فارس در پی شیوع بیماری کرونا به تفکیک حوزه های مختلف برآورد شده و این آمار در اختیار سطوح ملی قرار می گیرد تا در سطح کشور درباره آن تصمیم گیری شود.

حمایت از واحدهای دنیاگردی با هدف حفظ مشاغل

وی با اشاره به تصویب کمک به تاسیسات دنیاگردی در هیات دولت،گفت: کمک به واحدهای دنیاگردی که از کرونا متضرر شده اند با هدف حمایت از پرسنل و نیروی انسانی شاغل در این واحدها است و احتمالا کمک به مشاغلی که براساس اعلام ستاد ملی پیشگیری و مبارزه با کرونا تعطیل شده زودتر انجام خواهد شد.

مدیرکل میراث فرهنگی،دنیاگردی و صنایع دستی استان فارس بر این مساله که شخص وزیر این وزارتخانه و معاونان وی برای حمایت از کسب و کارهای حوزه دنیاگردی در شرایط موجود حداکثر تلاش خود را انجام خواهند داد،اضافه نمود: اسفند،فروردین و اردیبهشت ماه هرسال اوج کار فعالان دنیاگردی استان فارس است و یقینا 60 درصد دنیاگردان سالانه این استان در این سه ماه وارد فارس می شوند و این به این معنی است که حدود 60 درصد درآمد سالانه واحدهای مالی مرتبط با دنیاگردی در این بازه زمانی حاصل می شود.

کرونا 60 درصد درآمد امسال صنایع دستی و دنیاگردی فارس را با خود برد

وی با اشاره به شیوع بیماری کرونا در زمان اوج ورود مسافر و رونق دنیاگردی فارس،اضافه نمود: در پی رونق دنیاگردی بسکمک دیگر از مشاغل و اصناف نیز از مزایای آن بهره مند خواهند شد اما امسال با شیوع کرونا این ظرفیت عملا تعطیل شده است.

امیری بیان کرد: بروز این شرایط بر زندگی و معیشت کل جامعه تاثیر گذاشته که البته دامنه خسارت وارد شده به نسبت توان مالی اقشار مختلف متفاوت است.

وی با بیان این که برای کاهش خسارات ناشی از کرونا به ازا هر فرد شاغل در تاسیسات دنیاگردی از جمله هتل ها و آژانس های مسافرتی حدود 16 میلیون تومان تسهیلات تعلق خواهد گرفت،گفت: وزارتخانه میراث فرهنگی،دنیاگردی و صنایع دستی براساس آمار و اطلاعات جمع آوری شده واحدهای زیان دیده در پی جذب حمایت هایی است که در آینده بیشتر در خصوص آن اطلاع رسانی خواهد شد.

مدیرکل میراث فرهنگی،دنیاگردی و صنایع دستی استان فارس،اظهار کرد: پرداخت بیمه بیکاری برای شاغلان در مراکز و تاسیسات دنیاگردی نیز از جمله دیگر حمایت های دولت در این شرایط است.

تلاش برای رونق صنایع دستی پساکرونا

وی در پاسخ به این سئوال که آیا دادن وام های کم بهره به فعالین حوزه صنایع دستی در این شرایط در دستور کار قرار گرفته است یا خیر؟ گفت: از گذشته و قبل از شیوع بیماری کرونا تسهیلات تبصره 18 و صندوق کارآفرینی امید با سود پایین و کمتر از شش درصد به فعالان حوزه صنایع دستی شهری و روستایی اعطا شده است و ادامه این فرایند در شرایط کنونی به منابع مالی دولت بستگی دارد و دولت همیشه در شرایط مختلف و متناسب با شرایط،در حد توان به فعالین مالی حوزه دنیاگردی و صنایع دستی کمک کرده و قطعا در آینده نیز این رویه ادامه خواهد داشت.

امیری گفت: امیدوارم هرچه زودتر بیماری کرونا از سطح استان فارس،کشور و دنیا رخت بربندد تا شرایط عادی به سراسر دنیا بازگشته و در پی آن دنیاگردی نیز جانی تازه بگیرد.

ایرنا