دریاچه گهر لرستان؛ برترین برای شیفتگان طبیعت - کهن پارس

دریاچه گهر از همان هایی است که کاری ندارد از چه جاهای تماشای لرستان باشد و به حد دریاچه های دیگر نرسد. راه خودش را از کوهستان تاپله و گردنه پنبه کال استان لرستان می گیرد و می رود تا جدانشدنی ترین جان طبیعت و حیات را کامل کند. من که از تماشای های ایران در مجله گردشگری خبرنگاران می نویسم و زبان دریا و بیابان و کویر و کوه و دریاچه و سنت های بکرمان می شوم، دیگر این جایش را ندیده بودم.

راستا پیمایش دریاچه گهر چطور است؟

راستا رفتن به درباچه، کاملا کوهستانی است.

دریاچه گهر کجاست؟

ایران، استان لرستان، منطقه محافظت شده اشترانکوه جنوب شرقی دورود، بین دورود، الیگودرز و ازنا

گونه های گیاهی و جانوری دریاچه چه هستند؟

68 گونه گیاه انحصاری و بیش از 600 گونه گیاه و 53 گونه درخت و درختچه از جمله درخت بلوط، پسته وحشی، گلابی وحشی، نارون، بلوط مازو، دار گردو، زالزالک، ارژن، کنار کهور، بادام، پسته، گلابی، بید، نارون، اختر، لاله، چنار، گردو، انجیر، سیب، انار، گز، گل های لاله، شقایق، زنبق، لاله وحشی تاج خروسی، اختر، زرشک، سیب وحشی، دافته، درختان اورس، ارجن، بید، آویشن گل گاو زبان، موسیر، گز انگبین، کتیرا.

45 گونه پستاندار چون آهو، قوچ، خرگوش، پلنگ، گرگ، گراز، خرس قهوه ای، کفتار، روباه، شغال، گربه وحشی، کل، بز، آهو. 195 گونه پرنده چون عقاب، کبک، شاهین و تیهو، کبک دری. 30 گونه خزنده و و 5 گونه دوزیست چون افعی و گرزه مار و مارماهی و لاک پشت و قورباغه و قزل آلای خال قرمز و قزل آلای رنگین کمان و زردپر.

دریاچه از کجا آمده و به کجا می رود

یکی از جاهای تماشای دورود که لنگه ندارد، دریاچه گهر با 4 متر ژرفاست که تمام چشمه ها و آبشارها، آرزویشان این است که تَقی به تُوقی بخورد و از نزدیک ببیننش. قدمتش را نتوانستم در بیاورم، اما به نظر می رسد عمر طولانی داشته باشد. اصلا همین شد که سراغ دریاچه گهر دورود را گرفتم و در جایی نگاهم به دو گزارش افتاد.

گزارش اولی از ایزابلا لوسی برد یا با نام بعد از ازدواجش، ایزابلا بیشاپ از دنیاگردان و نویسندگان و عکاسان انگلیسی می گفت، که در سال 1890 دلش گیر نموده بود به این منطقه و ماه ها درباره اش مطالعه می کرد و 1000 کلومتر راه پیمایی که آخر، این دریاچه کم کم دیده شد و از نگاه غربی ها معروف به دریاچه ایران. به وجود آمدنش را می گویند به خاطر زمین لرزه ای بوده که در نهایت یک سنگ ریزش بزرگ دره را بسته نگه داشته و این دریارچه شکل گرفته. گسل زاگرس هم در همین جا لنگر انداخته است.

در دومین گزارشی که از لحاظ سندی معتبرتر است، نوشته شده بود آ-رودلر، زمین شناس اتریشی حدود 100 و اندی سال قبل، در سال 1888 میلادی و در دوره حکومت قاجار به ارتفاعات زاگرس در لرستان آمد و از راه الیگودرز چشمانش افتاد به این دریاچه زلال. دو سه سال بعد در 1891 میلادی بود که ژان ژاک دومرگان از فرانسه راهی یکی از جاهای تماشای دورود شده بود و اولین و کهن ترین عکس مستند از دریاچه گهر را آماده کرد.

رودخانه تاپله به دریاچه گهر می ریزد و از همان موقع با نگین اشترانکوه / نگین زاگرس سر زبان ها می افتد که برای رسیدن به معشوق تان باید هفت خان رستم را طی کنید تا برسید به دریاچه آبی لرستان که مانند سواحل شمالی و جنوبی ایران، هم ساحل ماسه ای دارد هم صحره ای. دریاچه گهر با کوهستان دورتادورش به دو بخش تقسیم می گردد؛ دریاچه گهر بزرگ یا همان کله گهر و دریاچه گهر دورود کوچک یا کره گهر.

دریاچه بزرگه گهر (کله گهر)

کله گهر با 1700 متر عظمت و ژرفای حداقلی 4 تا حداکثری 30 متر و عرضی بین 400 تا 800 متر و طولی بین 1500 در این ور و آن ور دست ودل بازی اش را نشان می دهد. حتی این سخاوتمندی اش را با قطره قطره برف و کمی باران تا 500 و 900 میلی متری بیشتر و شیرین تر می نماید که کم مانده دریاچه کوچکه گهر را هم قورت دهد.

از یخ زدن سطح دریاچه می نویسم که دل تان را برفی می نماید و بدتان نمی آید برای اسکی کردن روی آن در روزهای سخت زمستان آماده شوید که این جاست باید فکرش را از سرتان بیرون کنید. اگر سطح دریاچه گهر هم در زمستان و روزهای پر برفش صیقلی گردد، اسکی و شنا کردن در آن را از سرتان بیندازد که کاملا ممنوع است.

دریاچه کوچکه گهر (کره گهر)

دریاچه گهر کوچک، تنها نیست و یک جنگل دار و درخت مجاورش است که رودی از آن بالای دریاچه گهر می ریزد و تهش می رسد به دریاچه بزرگه گهر یا همان کله گهر. گهر کوچک با 500 متر طول و 150 متر عرض و حدود 4 متر عمق، 2 کیلومتر آن طرف گهر بزرگ قرار گرفته و زلالی اش آن قدر هویداست که می توانید ماهی های داخلش را تماشا کنید.

کف دریاچه با سنگ ریزه های رنگی و ریز و درشت همسایه بلورهای قطرات دریاچه شدند و هر کدامشان قصه هایی برای گفتن دارند.

زندگی طبیعی حیات وحش منطقه

وقتی که نگاهم دریاچه گهر دورود را گرفت، تصورم این بود که کم پیش می آید موجودی، چیزی در این منطقه بکر زندگی کند که دیدم نه، همین که در آن جا تا بیاید یک نفسی بکشید، چشم تان می خورد به 68 گونه گیاه انحصاری و بیش از 600 گونه گیاه و 53 گونه درخت و درختچه و 45 گونه پستاندار و 30 گونه خزنده و 195 گونه پرنده و 5 گونه دوزیست و تعدادی ماهی که تعدادشان از دستم در رفته اند. البته بهتر است افعی و گرزه مار که تا از فکر نپریدند، اشاره کنم.

طبیعت اطراف دریاچه گهر هم پر است از درخت بلوط، زرشک، سیب وحشی، دافته، درختان اورس، ارجن، پسته وحشی، گلابی وحشی، بلوط مازو، دار گردو، زالزالک، ارژن، کنار کهور، انار، گز، بادام، پسته، گلابی، بید، نارون، اختر، گل لاله، درخت چنار، گردو، انجیر، سیب، انار، گز، گل های لاله و شقایق و زنبق و لاله وحشی تاج خروسی و اختر.

مارماهی و لاک پشت و قورباغه و قزل آلای خال قرمز و قزل آلای رنگین کمان و زردپر هم داخل دریاچه به این تنگ و باریکی زندگی شان را می نمایند. اطراف دریاچه هم قوچ می بینید و آهو و خرگوش و آسمانی پر از عقاب و کبک و شاهین و تیهو. اگر دل تان غنج رفته برای این حیوانات نازنین، حتما با تماشا پلنگ و گرگ و گراز و خرس قهوه ای و کفتار و روباه و شغال در اطراف دریاچه گهر، گوشت تن تان آب می گردد و می ریزد.

با اینکه این منطقه محافظت شده است. البته گاهی هم پیش می آید که گرازی چیزی برای پیدا کردن غذا به چادرتان نزدید گردد، اما جانور است دیگر. برای خیال جمعی هم می تونید در سمت غرب دریاچه کمپ بزنید که هم نگهبان دارد هم برق و هم سکوی چادر. اگر هم دلتان را به یک شکار چرب و چیل پرنده و آهو صابون زده اید که باید برای شما بنویسم قانون رهایتان نمی نماید و محیط زیست منطقه ردتان را می گیرد.

چه امکانات رفاهی در دریاچه گهر وجود دارد؟

امکانات اطراف دریاچه گهر دورود خیلی رفاهی نیست، اما همین سرویس بهداشتی و پاسگاه نیروی انتظامی و پاسگاه محیط زیست و سیستم روشنایی در قسمتی از دریاچه و آب نوشیدنی و کمپ موقت تابستانی از هیچی بهتر است.

تفریحات دریاچه گهر چیست؟

در ادامه گزارش دریاچه گهر از تفریحات این منطقه می نویسم؛ کوهنوری، ماهیگیری، قایق سواری، تماشای چشم انداز، راه پیمایی.

1. طبیعت گردی

خودش اصلا طبیعت گردی و یکی از جاهای تماشای لرستان محسوب می گردد که از خانه و کاشانه تان بیاید و فکر کار و زندگی تان را پشت سر بگذارید، طبیعت گردی تان آغاز می گردد تا آن بالای منطقه کوهستانی و دریاچه گهر. اطراف این دریاچه که در هر فصلش را باید برایش یک راز بقای جداگانه بسازند.

2. قایق سواری

نمی دانم در کوشه وکنار دریاچه گهر دورود قایقی می بینم یا نه، اما گفته اند و می گویند که می گردد قایق انداخت به این دریاچه و قایق سواری کرد.

اگر بگردد چه می گردد که قایق سواری در دریاچه گهر با قایق سواری در دریاچه های این طرف و آن طرف صفای دیگری دارد. تا یادم نرفته بگویم که هوس نکنید موقع قایق سواری بپرید وسط آب دریاچه که زندگی تان واقعا نقش بر آب می گردد.

3. ماهیگیری

نمی گردد دریاچه ای در این خاک مقدس وجود داشته باشد و ماهیگیری در کار نباشد که ماهیگیران برای انداختن قلاب به قلب دریاچه فرصت شماری می نمایند تا ماهی قزل آلایی، ماهی سیاهی، ماهی زردپری و ماهی مار آبی دهانشان به قلاب گیر کند.

اما این ماهی ها از کجا و چه شد که در این دریاچه تنگ و باریک آمدند را من نمی دانم و خبره های کاربلد باید بگویند. درضمن، در اواسط خرداد دستتان به قلاب و فکرتان به ماهیگیری نرود که ممنوع است. بعد از آن هم نباید دست خالی ماهی بگیرد و باید مجوز ماهیگیری داشته باشید.

4. عکاسی

تعریف عکاسی در این منطقه، به خصوص از دریاچه گهر شنیدنی بود. از بکرترین جاهایی ایران است که هنوز برای زیبایی رنگ روشن آبی و تیرگی دریاچه گهر دورود، سرسبزی گیاهان و کوه های اطرافش کلمه ای پیدا نکردم.

5. کوهنوردی

چه بخواهید چه نخواهید باید پایتان به کفش کوهنوردی و تن تان به لباس های گرم برود تا بعد از کوهنوردی و الاغ سواری چشمانتان به جمال این دریاچه بیفتد با دورتادور سرسبزی و اکسیژنی که تا به حال نکشیده اید.

البته بد هم نمی گردد که هم از شهر و آن هوای تهران تان و اگر در شهرهای آلوده باشید از آن هوای آلوده تان دل بکنید و بعد از سال ها تن بزنید به پیاده روی و کوهنوردی.

جاذبه ها و تماشای های اطراف دریاچه

خود دریاچه گهر را که کنار بگذارم، جاذبه های اطرافش روحم را از این همه هیجان و زیبایی سرحال آورد. داستان دره نی گاه و بیشه گرمه و کوه پریز خواندنی هستند که هر کدام شان کم از دریاچه گهر دورود نداشتند و هنوز هم ندارند.

1. دره نی گاه

آب رودخانه دره طولانی نی گا در دورود استان لرستان که به سفید آب شناخته می گردد، از دریاچه گهر می آید و آب رودخانه های دره گردو و دره خرس هم در حین راه با آن دیدار می نماید و رابطه عاشقانه ای می سازند. آب و تاب صخره های خاکی و گاهی سرسبز و عرض حدود 500 متری و راستای با طول حدود 12 کیلومتری، گل و گیاه سبز و رودخانه فیروزه ای زلالش من را ذوق مرگ خودش نموده است.

اگر مزاج تان کشید، راه دم دستی هم دارد؛ از سمت دریاچه گهر دورود یا از انتهای روستای تی. گیاهان خوراکی ریواس و درخت میوه گرد و بادام و انجیر و حیواناتی مانند روباه و گراز و گربه وحشی و خرس و گرگ و پلنگ و چند گونه پرنده هم در این منطقه زندگی می نمایند.

2. بیشه گرمه

بیشمه گرمه یا آبشار گرمه یا آبشار چنار از آبشارهای لرستان در شهرستان خرم آباد و مجاور روستای چم چیت در راه رودخانه سزار و 23 کلومتری جنوب غربی دورود است، که از داخل کوه می طراود به بیرون و در کنار تالاب ازگن زیبایی می بخشد.

3. کوه پریز

کوه پریز در دورود لرستان با آن ارتفاع 3070 تا 3095 متری اش خوراک کوهنوردان و عاشقان طبیعت ایران است که انگار نقاشی اش نموده باشند، یکدفعه حیرت زده شان می نماید.

این کوه فقط 10 کیلومتر از جنوب شرقی شهر دورود و از چشمه راکن تا قلعه فاصله دارید. از قلعه های معروفش بنویسم که کُر و دختر هستند و غار پریز، غاری که شده رفیق گرمابه و گلستان کوه پریز و چشمه و آبشار وقت ساعت در دل کوه.

دشت لاله های واژگون و لاله های وحشی و دره نی گاه و آبشار ازنادرو در دامنه کوه پریز به این زیبایی ها اضافه و اضافه نموده که برای تماشایش از دورود در امتداد ریل راه آهن حرکت کنید و همین که از روستای چم چید و برآفتاب و چنار و ده کولیان و از راه اصلی آن به چشمه راکن گذشتید، کوهی می بینید به چه استواری.

برترین زمان بازدید از دریاچه

از کوهستانی بودن این منطقه همین بس که در فصل پاییز و زمستان استخوان خُرد می نماید. شب هایش هم که اگر یخ نزنید کلاه تان را باید بیندازید بالا. اصلا روزهای پایایی بهار و اوایل و چله تابستان و گاهی هم اوایل فصل پاییز جان می دهد برای اینکه نسیمی به صورت تان بخورد و گرمای آفتاب گونه تان را نوازش کند.

حالا اگر هم دوست دارید شب های پرستاره اش را یکی از جاهای تماشای دورود ببینید تا لذت بیشتری ببرید، بهتر است لوازم گرمایشی به دستتان باشد تا زنده بمانید. من نمی دانم اصلا آن همه کوهستان اطراف یک دریاچه چه می نمایند، اما همین شده تا دست خیلی ها به آن نرسد و بکر بماند. روزهای تعطیل هم جمعیت در دریاچه گهر زیاد می گردد. این را از این بابت می گویم که در روزهای عادی دل تان را به دریاچه و جاذبه های اطرافش بزنید.

دریاچه گهر کجاست؟

آدرس متنی: ایران، استان لرستان، منطقه محافظت شده اشترانکوه، بین دورود، الیگودرز و ازنا، دریاچه گهر

دریاچه گهر روی گوگل مپ

برترین راستا دسترسی به گهر

تا این جا معین است که دوست دارید دل تان را بزنید به منطقه ها کوهستان های بکر و افسانه ای استان لرستان. بعد از آن می گردد که دو راستا دسترسی پیش رویتان می گذارم؛ راستا الیگودرز و راستا دورود که نزدیک ترین راستاش هم همین راستا الیگودرز است.

راستا الیگودرز

در راستا کوهستانی الیگودرز اول گهر کوچک را می بینید و همین که حدود 40 دقیقه راه تان را کش دهید، منطقه، نوید دریاچه بزرگ گهر را به شما می دهد و چشمانتان به دریاچه گهر بزرگ در شهرستان دورود روشن می گردد. این را بگویم که امنیت این راستا کافی نیست و امکانات رفاهی هم زیاد ندارد.

راستا دورود

این جا بالعکس از راستا دورود ابتدا دریاچه گهر بزرگ را می بینید. وقتی که به شهرستان دورود رسیدید، از دورود تا پارکینگ چشمه خیمه، 20 کیلومتر فاصله است که با رانندگی به آن جا برسید و برای مابقی ماجرا دیگر ماشین به کارتان نمی آید و از آن جا تا گردنه پنبه کار و گردنه خدا قوت چندین کیلومتر دیگر فاصله دارید. برای 18، 19 کیلومتر باید پیاده یا با الاغ ادامه دهید.

تجهیزات موردنیاز در سفر به دریاچه

در لابه لای گزارش امروز درباره همه چیز که باید زیر پر و بالتان بگیرد نوشته ام و این جاست که برای خاطر جمعی باید تکرار کنم، لباس گرم و پول نقد و چادر و مواد غذایی و کفش کوهنوردی و کیسه خواب و بالش بادی داشته باشد.

اگر تمام نشدن باطری تلفن همراهتان مهم است، یک پاوربانک و قطب نمای و نقشه یا GPS و حوله و کوله پشتی و کیف یاری های اولیه و چراغ قوه و هر چیزی که فکرش می کنید لازمتان می گردد را از قبل آماده کنید که قیمت شان از مغازه های دورتادور دریاچه عجیب است.

اقامت در دریاچه گهر

اگر می خواهید دو سه روزی را در کنار دریاچه گهر بمانید و صدای نسیم و شرشر آب، موسیقی زنده برایتان بسازند و چشمانتان از ستاره های آسمان شب پر گردد، می توانید در کمپ اداره محیط زیست استان لرستان در این منطقه استراحت کنید و از همه امکانات رفاهی روشنایی و سرویس بهداشتی و پاسگا نیروی انتظامی و چیزهای دیگر بهره ببرید که خیلی هم رفاهی نیستند.

همه این ها را گفتم تا دست خالی هم که شده نروید و لوازم کمپ و گرمایی و کیسه خواب و بالش بادی و لباس اضافه و یاری های اولیه و نقشه و چراغ قوه و چیزهایی که لازم می گردد با خودتان ببرید. درضمن، در جاهای معین شده استراحت کنید.

باز هم تکرار می کنم که گاهی حیوان های وحشی در اطراف دریاچه پرسه می زنند و مراقب خودتان باشید که بلای سرتان نیاورند و شما هم بلایی سرشان نیاورید. درضمن، مواد خوراکی و غذای کافی هم همراه داشته باشد.

خواب های خیالی درباره مالکیت دریاچه گهر

با اینکه دریاچه گهر به مردم ایران متعلق است و نمی گردد با بگیر و ببندهایی آن را به کسی متعلق دانست، درگیری های زیادی اما هر چند وقت یکبار بر سر حق مالکیتش در این سال های گذشته به میان آمده بود و این جاست که برایتان از کسانی می نویسم که حق سرزمینی و فرهنگی و جغرافیایی مردم دورود را سَرسَری می گیرند و دریاچه اش را فقط برای خودشان می خواهند.

گفته می شد و خبرهایی آمده بود بیرون که شهرهای دورتادور دریاچه گهر ادعاهایی درباره این نموده بودند که این دریاچه به آن ها متعلق است. فرمانداری شهر و شهرداری دورود در استان لرستان هم طرح دعوی آماده و به وزارت کشور که بالادستی محسوب می گردد، ارسال نموده بودند.

وزارت کشور در جواب این طرح دعوی هم دست پُر آمده بود و موقعیت جغرافیایی و نقشه دریاچه گهر را با نامه ای که در منتشر شده را آماده و به وزارت کشور به فرمانداری ها و شهرداری های همسایه دورود ارسال نموده بود. در این نامه گفته گفته شده که زیر و بَم دریاچه گهر از سر و ته اش در شهرستان دورود قرار گرفته و متعلق به این شهرستان است. حتی از نقشه های دنیا هم بخواهیم دریاچه گهر را ببنیم، چشم مان به شهرستان دورود می خورد و بَس.

نگین اشترانکوه

هر روز یک شگفتی برایم رو می نماید. ایرانم را می گویم که برای نوشتن از هر شگفتی و جاذبه های گردشگری شناخته و ناشناخته اش کلمه کم می آورم و مجبور می شوم قلم کنار بگذارم و خیره بشوم به زیبای هایش. دریاچه گهر که محشر است. از همان تصویری که برای اولین بار از این دریاچه دیدم برایم کافی بود تا گوشه ای از عاشقانه هام باشد و برایش بنویسم که دیدم سوگلی ایران و الماس کوهستان تپله است.

خوبیش این جاست که راه را برای گذاشتن پای ما آدم ها به خودش سخت نموده تا برای تماشاش سختی بکشیم و دلمان نیاید زخمی اش کنیم. همین می گردد که بکر و ناب و سرزنده مانده است. دریاچه گهر دورود حالا حالاها هوش می پراند از سر کسانی که عکس و فیلم هایش را می بینند.

عکس دریاچه گهر

شما می توانید در ادامه تصاویر زیبایی از دریاچه را تماشا کنید.