فراوری محتوا در کنار آموزش راه صیانت از بچه ها در فضای مجازی است - کهن پارس

پایداری کارها و برنامه ها برآمده از نگاه سیستمی به موضوعات است. نگاه سیستمی است که امکان ایجاد و ساخت سیستمی پایدار و خوداتکا را فراهم می نماید. کم نیستند برنامه های دولتی که وابسته می ماند به یک مدیر، با آمدن اش شروع می گردد و با رفتن اش تمام. این نگاه سیستمی به موضوع است که مفهوم اکوسیستم را فراوری می نماید. میزان سیستمی نگاه کردن ما به موضوعات است که در راهکار ها و دعواهایمان نمایش داده می گردد.

وقتی به موضوع کودک در فضای مجازی نگاه می گردد دوباره ما با همین دو نوع نگاه روبه رو هستیم. نگاه اول، نگاه قطع و فیلتر است که نه متوجه آن می گردد که آموزش مجازی برای کودک امروز بخشی از سواد است. سوادی که در دنیای ما یعنی سواد پرسشگری، یعنی سواد دسترسی و در یک کلام یعنی بدون آموزش مجازی ما هیچ سوادی نداریم. آنها همچنین فراموش می نمایند که تنها راه پیشرفت یعنی جامعه آینده برخوردار از نسلی کارآفرین باشد.

اما نگاه سیستمی یعنی درنظر دریافت اجزای مختلفی که بدون من و ما و بدون بودجه دولتی می تواند دوام بیاورد. به همین دلیل بود که از همان ابتدای کارم از مفهوم اکوسیستم کودک استفاده کردم. برای اکوسیستم کودک برنامه ای داشتیم و آه اگر نگاه های تنگ نظرانه نبودند! در کنار اکوسیستم استارتاپی که در این سال ها شکل گرفت و حالا سهمی از اقتصاد دارد و سهمی عظیم تر از زندگی روزمره ایرانیان، شاید امروز اکوسیستم کودک نیز شرایط قابل توجهی داشت؛ اگر آن نگاه های تنگ نظرانه کمی مطلع تر، کمی مسئولیت پذیرتر و کمی بیشتر این دنیا را می شناختند.

برای اکوسیستم سازی چند گام کلیدی را در نظر داشتیم که در ادامه آورده ام تا شاید به اشتراک گذاری اش راه را برای تحقق اش و رشدش بیشتر کند.

گام1: برجسته سازی مسأله کودک

مسأله کودک فراتر از دسترسی است. کودک در دنیای امروز که به نام دنیای فراوریمصرف گر (ترجمه ای برای Prosumer از ترکیب دو واژه فراورینمایند+مصرف نماینده) شناخته می گردد؛ کودک فقط مصرف نماینده محتوای کودک نیست، بلکه درست در زمانی که مصرف می نماید در حال فراوری محتوا نیز هست.اینترنت فقط رسانه نیست که تنها به دنبال سواد رسانه ای باشیم، بلکه محلی برای شکوفایی خلاقیت و کارآفرینی هم هست. کودک امروز اصلاً تنها خودش را مصرف نماینده نمی داند.در روزهای ابتدایی نشستنم بر جایگاه وزارت از بازیگران اکوسیستم استارتاپی دعوت کردم تا در خصوص اکوسیستم کودک صحبت کنیم. برجسته سازی مسأله کودک و تبدیل آن به یک دستور کار برای خودم و برای اکوسیستم را از آن موقع شروع کردم. در آن نشست تخصصی از بازیگران مختلف خواستم تا بخش کودک را یا به صورت مستقل یا به صورت بخش ویژه برنامه ریزی نمایند. مثلاً فیلیمو بخش جدید کودک راه اندازی کند، یا کافه بازار بخش اپ های کودک و...

به موازات از آموزش و پرورش خواستم تا سیم کارت کودک را به رسمیت بشناسد. مجوز فروش سیم کارت به نام دانش آموز و آمدن محتوای آموزشی روی اینترنت. سخت افزار کودک هم مورد توجه بود، برای همین در نخستین بازدیدهای رسمی ام به سراغ انارستان رفتم. به موازات این آماده سازی ذهنی در رسانه ها در خصوصش صحبت می کردم. راه اندازی رویدادهای دانش آموزی نیز به همین دلیل بود. انواع رویدادهای دانش آموزی با همکاری آموزش و پرورش.

گام2: داستان های پیروزیت

برای شکل گیری یک اکوسیستم و ایجاد هویت برای آن احتیاج به شناسایی بازیگران پیشرو است؛ همان بازیگرانی که زودتر از دیگران دست به کار ساخت اکوسیستم کودک می شوند. به همین دلیل بود که جشنواره کودک آنلاین را حمایت کردم. جشنواره ای که کوشش داشت کارهای بهتر را شناسایی و معرفی کند و زمینه را برای شکل گیری اکوسیستم کودک فراهم آورد. در دور نخست از انیمیشن شروع شد و در دوره دوم قرار بود اپلیکیشن ها و خدمات کودک نیز به آن افزوده گردد اما در همین نقطه بود که انحصارگران و تنگ نظران مانع گذاری را شروع کردند. آنها شیفته قطع و فیلتر هستند، آنها هنوز نمی خواهند قبول نمایند که تا زمانی که محتوای مناسب فراوری نگردد، هر دسترسی می تواند به معنای گسترش محتوای نامناسب باشد.

جشنواره کودک آنلاین را متوقف کردند و شکایت ها بردند. جشنواره ای که می توانست به جای مخالفت ها با مشارکت ها بهبود یابد. برای مدارس نیز بر اساس همان رویکرد فراوریمصرف گر آموزش هایی برای دانش آموزان در نظر گرفته شد. دوباره همان ها شروع به حمله کردند تا آن را هم محدود نمایند. رویدادهایی که در آن آموزش های کارآفرینی به گروه های دانش آموزی و به تفکیک مدارس دخترانه و پسرانه ارائه می شد و نهایتاً تیم های برتر وارد دوره های آموزشی پیشرفته تر می شدند.

همان هایی که با شکایت ها، جلو کار وزارتخانه را می دریافتد و می گفتند محتوای فضای مجازی ربطی به شما ندارد و شما فقط مسئول سیم و کابل هستید؛ همان ها در رسانه هایشان از فضای نامطلوب مجازی برای بچه ها می گفتند. با وجود همه موانع ما ادامه دادیم، با نیرویی کمتر، با تأثیر کمتر و با افسوس عظیم تر!

گام3: نهادسازی

برای گسترش اکوسیستم کودک احتیاج بود تا نهادهایی ایجاد گردد که بعضی از آنها را در ادامه آورده ام. هرچند به دلیل سنگ اندازی ها رویکرد از سمت محتوا به خدمات تغییر یافت.

شتاب دهنده: یکی از مهم ترین احتیاجها شتاب دهنده های تخصصی کودک است. یاری کردیم تا اولین شتاب دهنده محتوای انیمیشن کودک ایجاد گردد. یکی از ساختمان های وزارتخانه را در اختیار تیم مجری قرار دادیم تا بتواند فراتر از آنکه فراوری محتوا کند، در حقیقت فراورینمایندگان محتوا خروجی اش باشد.

وام ارزان: برای حوزه کودک و حوزه آموزش دستورالعمل خاصی برای وام وجوه اداره شده در نظر گرفتیم و البته یک قید مهم: اگر هر استارتاپی در حوزه کودک باشد می تواند 20درصد افزون بر سقف، وام دریافت کند.

آموزش کارآفرینی و استارتاپی: از نخستین گروه های آموزش بچه ها حمایت کردیم و آموزش 3000 دانش آموز را به این گروه ها سپردیم. با یاری آموزش و پرورش به بسیاری از شهرها گسترش دادیم.رویداد رقابتی: در حاشیه الکام استارز که رقابت میان استارتاپ ها برقرار است، رویدادی خاص برای گروه های دانش آموزی ایجاد کردیم که سال جاری جایزه اش به 600 میلیون تومان رسیده است و تیم های استارتاپی دانش آموزی در آن با هم رقابت می نمایند.مدارس تابستانی: چند دوره مدارس تابستانی فناوری اطلاعات برگزار گردید. مدارس تابستانی که در آن در هر دوره 10روزه دانش آموزان و بچه ها با کدنویسی آشنا می شدند.

هنرستان فناوری اطلاعات: بر اساس توافقی که با آموزش و پرورش سال جاری انجام شد، هنرستان های تخصصی فناوری اطلاعات امکان تحقق یافتند. در این چند ماه بیش از 10 درخواست تأسیس این هنرستان ها برای ما ارسال شده است و امیدوارم تا پیش از شروع سال تحصیلی آینده یکی از آنها شروع به کار کند.

زیرساخت شبکه دانا: اما شاید کلیدی ترین کاری که می توانست و می تواند تحول جدی در این حوزه ایجاد کند شبکه اختصاصی مدارس کشور با نام دانا است. شبکه دانا یک شبکه اختصاصی است که اکنون بیش از 90درصد مدارس (76400 مدرسه) به آن متصل هستند. اتصال و مصرف دو سال (در سقف معین) به صورت رایگان برای مدارس بوده است. این شبکه می تواند سیاست های دسترسی مستقل داشته باشد و شاید اگر کسانی مشغول منفعت شخصی و گروهی نبودند، راهکار بهتری برای اتصال دانش آموزان بود.

سخن آخر

سنگ اندازی های بسیاری را در این مدت دیدم. اما اگر بخواهم تجربه ام را خلاصه کنم در این جملات هستند:سیاست فراوری محتوای مناسب و در کنار آن آموزش به بچه ها و والدین، تنها راه محافظت از بچه ها در فضای مجازی است. با سیاست قطع و محدودیت تنها مسائل است که دوچندان می گردد؛ از دسترسی به محتوای نامناسب تر تا مسائل سوءاستفاده از کودک. کودک تنها مصرف نماینده نیست، بلکه فراوریمصرف گر است، یعنی خود کودک به عنوان فراورینماینده فردا، باید از امروز آموزش ببیند؛ آموزش کارآفرینی تا فراوریمحتوا. شبکه های اختصاصی (مانند دانا) راهکار آزموده شده ای در دنیا امروز است؛ بهتر است این راهکار را بیش از گذشته مورد توجه قرار دهیم. مسئولیت و اختیار را در فضای مجازی متناسب کنیم. اگر مسئول محتوا وزارت ارتباطات است، پس اختیار فراوری محتوا را هم باید داشته باشد. نگاه سیاست زده ای که این تناسب را بر هم می زند شاید در کوتاه مدت بر نامطلعی سوار گردد؛ اما در بلندمدت نظام حکمرانی و سرمایه اجتماعی را با چالش روبه رو می نماید. به جای کارهای مقطعی باید با نگاهی سیستمی یک اکوسیستم کودک ساخت. اکوسیستم کودک بر اساس الگوی رشد پیروز اکوسیستم استارتاپی امکان پذیر است.