استفاده از لیزر برای هشدار به مغز معتادان برای عدم مصرف مجدد - کهن پارس

وی با بیان اینکه اعتیاد از آن جهت بیماری محسوب می گردد که مصرف مواد مخدر، ساختار مغز و نحوه فعالیت آن را تغییر می دهد، گفت: تغییراتی که بر اثر مصرف مواد مخدر در مغز انسان به وجود می آید ممکن است پایدار و بلند مدت باشد و به ایجاد رفتارهایی زیانبار در کسانی که مواد مخدر مصرف می نمایند منجر گردد. این بیماری با ایجاد اختلال در کنترل بر سیستم رفتار-پاداش، باعث تکرار آن رفتار می گردد.

به گفته استادیار پژوهشکده لیزر و پلاسمای دانشگاه شهید بهشتی، بیماری اعتیاد مدارهای عصبی مربوط به نظام پاداش، انگیزش و حافظه را در مغز دچار اختلال نموده، و اختلال در این سیستم ها در مغز باعث بروز عوارض بیولوژیکی، فیزیولوژیکی، اجتماعی و روحی می گردد.

وی ادامه داد: در درمان اعتیاد مسئله ای که وجود دارد این است که افراد پس از بهبودی اعتیاد عواملی مانند محیط اجتماعی، جامعه، عوامل بیرونی و … آنها را به سمت اعتیاد می کشاند و باعث می گردد دوباره به استفاده از مواد مخدر روی آورند.

زیبایی با تاکید بر اینکه از این رو باید به دنبال راهکاری بود تا مانع استفاده مجدد از مواد مخدر شد، خاطر نشان کرد: یکی از تکنیک هایی که وجود دارد این است که بتوانیم الگوی سیستم عصبی فرد معتاد را با استفاده از تکنیک های تصویر برداری و ثبت های الکتروفیزیولوژی شناسایی کنیم؛ تکنیک های مختلفی مانند تکنیک های الکتریکی وجود دارد که می تواند مغز را تحریک نموده تا فرد از مصرف مجدد مواد اعتیاد آور دوری کند.

مسئول آزمایشگاه اپتوژنتیک با بیان اینکه کشورهای دیگر از نور یا لیزر در این زمینه استفاده می نمایند، اضافه نمود: با توسعه تکنولوژی و استفاده از لیزر در درمان بیماری ها اخیراً در جهان از فرایند برهمکنش نور با سیستم های زیستی بویژه سیستم های عصبی آزمایشات گوناگون برای درمان بیماری های عصبی از قبیل صرع، پارکینسون و اوتیسم در حال اجرا است که در مراحل اولیه تحقیقات هستند.

زیبایی با بیان اینکه یکی از کاربردهای جدید بکارگیری تکنولوژی لیزر می تواند یاری به بیماران رها یافته از اعتیاد باشد که دوباره مواد اعتیادآور را مصرف ننمایند؛ عنوان نمود: ما به دنبال یافتن تکنیکی هستیم که با استفاده از لیزر در کنار عینک یا بدن فرد معتادی که ترک نموده، سیستم های مغزی را کنترل کنیم تا وقتی فرد احساس احتیاج برای استفاده مجدد از ماده مخدر دارد پیامی به تلفن همراهش ارسال گردد و با راه اندازی لیزر و تابش دهی سیستم عصبی بتوان اثری همانند تحریک سیستم عصبی با مواد مخدر با نور لیزر در بافت مغزی ایجاد کرد.

به گفته عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، بدین واسطه فرد خودکنترلی پیدا می نماید و به سمت اعتیاد نخواهد رفت.

وی با بیان اینکه در جهان از تکنیک تحریک های نوری استفاده می نمایند، اعلام کرد: در جهان برای درمان بیماری های آلزایمر، افسردگی و … از نور لیزر استفاده می نمایند ولی روی اعتیاد پیاده سازی نشده است. اگر بخواهیم تأثیر لیزر را روی اعتیاد پیاده سازی کنیم احتیاجمند مطالعات کلینیکی و بالینی هستیم.

وی با اشاره به تحقیقات در زمینه علوم شناختی و اعصاب که در مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در حال اجرا است، عنوان نمود: مکانیسم عملکرد مواد مخدر گوناگون بر روی سیستم عصبی متفاوت هستند؛ بنابراین احتیاج است تا الگوهای عصبی گوناگون وابسته به هر اعتیاد استخراج گردد

وی گفت: در صدد هستیم روش های استاندارد و فیزیولوژیک را بدست آوریم که بدانیم کدام نواحی در مغز برای استفاده مجدد از ماده مخدر، حساس می شوند تا آنها را بتوان با نور لیزر تحت تأثیر قرار داد و مانع استفاده مجدد مواد مخدر شویم.

وی تاکید نمود: در حال حاضر از دو روش مداخله ای جریان الکتریکی با روش نوری برای کنترل سیستم عصبی اجرا می گردد که تمام آزمایشات بر روی موش صحرایی در حال اجرا است.

زیبایی با تاکید بر اینکه اکنون در حال شناخت شبکه های عصبی هستیم، گفت: در این تحقیقات همچنین در صدد هستیم با تکنیک جدیدتری بنام اپتوژنتیک که ترکیبی از دستکاری های ژنتیکی و مهندسی لیزر بتوانیم با استفاده از نور سیستم عصبی حیوانات وابسته به مواد مخدر را کنترل کنیم. در این روش بصورت مدار بسته عملکرد مغزی حیوان مورد پایش قرار می گیرد و با مشاهده علائم احتیاج به مصرف مواد مخدر با روشن شدن لیزر و تحریک نوری سیستم عصبی احتیاج حیوان با استفاده از نور تأمین می گردد.

وی در مورد اپتوژنتیک گفت: در روش اپتوژنتیک با استفاده از دستکاری های ژنتیکی سلول های عصبی ناحیه هدف یکسری کانال های یونی حساس به نور ایجاد می گردد که با ارسال نور به این ناحیه می توان سلول های عصبی را تحریک و یا فعالیت شأن را مهار کرد. در روش مدولاسیون های نوری به وسیله جذب نور توسط ناحیه هدف مغزی می توان سیستم عصبی را کنترل کرد.

استادیار پژوهشکده لیزر و پلاسمای دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه هنوز این تحقیقات در حد مطالعات حیوانی است، گفت: تحقیقات گسترده ای روی این موضوع در حال اجرا داریم که روی حیوانات به صورت گروهی مورد آنالیز قرار می گیرد و این روشی که به کار گرفتیم در مرز دانش قرار گرفته است.

به گزارش خبرنگاران، این طرح با حمایت ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و همکاری مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در حال اجرا است. این طرح در چندین فاز انجام می گردد که در حال حاضر در فاز اول قرار گرفته است.