نحوه کار گیربکس اتوماتیک و عوامل مخرب گیربکس اتوماتیک - کهن پارس

نحوه کار گیربکس اتوماتیک

خبرنگاران | سرویس خودرو - گیربکس (اتوماتیک و دستی)، نیرو را از موتور دریافت کرده و آن را بصورت افزایش قدرت (مثلا دنده 1)، یا افزایش سرعت (مثلا دنده 5) به دیفرانسیل و در نتیجه چرخ ها منتقل می نماید.

اغلب گیربکس های اتوماتیک ظاهری شبیه به شکل زیر را دارند:

دیفرانسیل، گشتاور دریافتی را به چرخها منتقل می نماید.

قسمتهای اصلی گیربکس اتوماتیک به شرح زیر است:

• مبدل گشتاور (توربین، روغن گیربکس و ...).
• کامپیوتر مرکزی (ECU)، شیرهای برقی یا سنولوئید.
• کلاچ گیربکس اتوماتیک.
• چرخدنده های گیربکس اتوماتیک.

در گیربکس اتوماتیک فرایندهای زیر انجام می شوند:

1. نیروی مکانیکی از موتور دریافت شده و توسط مبدل گشتاور (Torque converter) به گیربکس منتقل می گردد.

برای درک چگونگی انتقال نیروی موتور به گیربکس توسط مبدل گشتاور، پنکه سمت چپ به برق متصل است و هوا را به بیرون پرتاب می نماید.

پنکه سمت راست خاموش است، اما پروانه های آن در اثر جریان هوای پرتاب شده از پنکه روبه رو می چرخد.

قرایند انتقال گشتاور موتور به گیربکس، یعنی موتور خودور پروانه های مبدل گشتاور را (پنکه سمت چپ) می چرخاند و با حرکت دادن روغن گیربکس، پروانه های توربین (پنکه سمت راست) نیز به چرخش در می آیند و در نتیجه محور گیربکس به گردش در می آید.

در واقع عملکرد بخش مبدل گشتاور گیربکس، چیزی شبیه به مثال پنکه است با این تفاوت که:

• بجای هوا، روغن گیربکس دمیده می گردد.
• جهت چرخش روغن گیربکس، یک سیکل بسته است.

2. نیروی دریافت شده از مبدل گشتاور محور ورودی گیربکس را می چرخاند و از این پس عوامل زیر تعیین کننده سرعت و جهت چرخش محور خروجی گیربکس هستند:

• تعیین شرایط لیور (دسته دنده گیربکس اتوماتیک) توسط راننده.
• میزان و کیفیت فشار دادن پدال گاز.
• دور موتور و سرعت حرکت خودرو.

3. سیستم تعیین دنده در گیربکس اتوماتیک:

چرخدنده های گیربکس ساختاری شبیه به شکل زیر دارند:

• سرعت چرخش چرخدنده رینگی صورتی رنگ، همان سرعت محور خروجی گیربکس است.
• چرخدنده های آبی رنگ قابلیت چرخش حول محور خود و نیز حول محور چرخدنده مرکزی را دارند.
• ECU با قفل کردن حرکت برخی از این چرخدنده ها، تناسب افزایش سرعت، یا قدرت در گیربکس را تعیین می نماید. عمل قفل کردن یا آزاد کردن هر یک از این چرخدنده ها با فرمان های الکتریکی (سلکتور) و به وسیله جریان روغن و الکتریسیته انجام می گردد.

تفاوت بین گیربکس اتوماتیک و گیربکس دستی

• خودروهای دارای گیربکس اتوماتیک پدال کلاچ ندارند.
• خودرو های دارای گیربکس اتوماتیک نیازبه تعویض دنده دستی ندارند . یک بار شما دنده را در حالت drive قرار می دهید ، همه چیز ها دیگر اتوماتیک عمل می نماید.
• گیربکس اتوماتیک (بعلاوه مبدل گشتاور) و گیربکس دستی (با کلاچ) دقیقاً مانند هم عمل می کنند، اما از راه های کاملاً متفاوت. روش گیربکس اتوماتیک برای تعویض دنده کاملاً شگفت انگیز است. درست مثل جعبه دنده های دستی ، کار اصلی گیربکس های اتوماتیک این است که به موتـور (کـه دارای دامنـه محدود سرعت است) اجازه می دهد که سرعت خروجی با دامنه وسیعی داشته باشند.

انواع گیربکس اتوماتیک

1. گیربکس های سیاره ای ATگیربکس های اتوماتیک سیاره ای متداولترین نوع گیربکس های اتوماتیک در خودروها می باشند. در این گیربکس ها انتقال قدرت به وسیله مجموعه چرخ دنده های خورشیدی سیاره ای صورت می گیرد. سیستم کلاچ اتوماتیک (TORQUE CONVERTOR) آن هیدرولیکی و دارای سیستم کنترلی است. گیربکس AL4 مورد استفاده در خودروهای 206، 207 و اس دی وی 9 و پارس اتوماتیک، همچنین گیربکس خودروهای سوزوکی ویتارا، اچ سی کراس و هایما S7 از این نوع محسوب می شوند.

2. گیربکس های AMT

این نوع گیربکس ها همان گیربکس های معمولی هستند که با نصب عملگرهای الکترومکانیکی روی آنها، عمل تعویض دنده و کلاچ گیری به صورت اتوماتیک انجام میگیرد. مهمترین مزیت این نوع گیربکس ها، ارزانتر و ساده تر بودن ساختار آنها در مقایسه با بقیه انواع گیربکس اتوماتیک می باشد همنین بدلیل مشترک بودن بیشتر قطعات آن با گیربکس هایدستی هزینه تعمیرات کمتری نسبت به بقیه گیربکس های اتوماتیک دارند.

از این نوع گیربکس ها بیشتر در خودروهای ارزان قیمت استفاده می گردد. نمونه های موجود در بازار ایران عبارتند از: برلیانس اچ 320 و ام وی ام 110

3. گیربکس های CVT

این نوع گیربکس ها اولین بار بوسیله شرکت نیسان استفاده شد و بتدریج مورد استقبال بقیه خودروسازان نیز قرار گرفته است. در این نوع گیربکس انتقال نیرو توسط 2 مخروط و یک تسمه فلزی یا پلیمری که مخروط ها را به هم متصل می نماید، صورت می گیرد. حرکت نسبی مخروط ها در راستای محورشان سبب تغییر نسبت دنده می گردد. مهمترین مزیت این نوع گیربکس ها، پیوستگی تعویض دنده می باشد لذا در لحظه تعویض دنده، خودرو تکان و افت دور کنتری دارد. سوزوکی کیزاشی و نیسان تیانا به این نوع گیربکس مجهز هستند.

4. گیربکس های دوکلاچه DCT

جدیدترین نوع گیربکس های استفاده شده در خودروها که ابتدا به وسیله شرکت پورشه در خودروهای اسپرت استفاده شد و بتدریج مورد استقبال خودروسازان قرار گرفته است. ساختار این نوع گیربکس شباهت بسکمک با گیربکس های معمولی دستی دارد با این تفاوت که این نوع گیربکس شامل 2 گیرکبس مستقل (برای دنده های زوج و فرد) می باشد که هر کدام بطور مستقل به یک مجموعه کلاج متصل هستند. عمل تعویض دنده و کلاج گیری توسط عملگرهای الکترومکانیکی انجام میگیرد و کنترل و کنترل آنها به وسیله واحد پردازنده مخصوص گیربکس صورت می گیرد.

مهمترین مزیت این گیربکس ها افت انرژی کم و راندمان انتقال قدرت بالا می باشد. پیش بینی می گردد در آینده استفاده از این نوع گیربکس در خودروها رشد بیش از پیش داشته باشد . گیربکس رنو کپچر از این نوع می باشد.

عوامل مخرب گیربکس اتوماتیک

در صورت استفاده صحیح و رعایت چند نکته مهم، می توان از هزینه های سرسام آور پیشگیری کرد و عمر طولانی گیربکس را تا دو برابر تضمین نمود. شما را با 5 عامل که سبب خراب شدن گیربکس اتوماتیک خودرو می گردد آشنا می کنیم.

1. عدم تعویض حالت گیربکس در زمان حرکت

از تعویض حالت گیربکس(P, R, N, D)در زمان حرکت خودداری کنید. عمل مکانیکی تعویض حالت های مختلف گیربکس اتوماتیک، با کمک تعدادی کلاچ و نوار قرارگرفته درون گیربکس صورت می گیرد. این کلاچ ها و نوارها دارای موادی هستند که با ایجاد اصطکاک عمل تعویض حالت دنده را میسر می سازند. درصورتی که همواره پیش از تعویض حالت دنده، کاملاً به حالت سکون درآمده و ترمز را فشار دهید؛ بدون تردید این مکانیسم از اتومبیل شما بیشتر عمر خواهد کرد.

2. در حالت خلاص (Neutral) رانندگی نکنید

خلاص کردن گیربکس اتوماتیک روی سراشیبی باعث کاهش مصرف سوخت خودروی شما نخواهد شد. خودروهای دنده اتوماتیک پیشرفته تر به اندازه ای هوشمند هستند که در سرازیری سوخت رسانی را به موتور کم کرده و موجب کاهش در مصرف سوخت می شوند.

3. در زمان گاز دادن حالت (Drive) را انتخاب نکنید

هرگز به بهانه شتاب اولیه بیشتر، در زمان گاز دادن حالت (Drive) را انتخاب نکنید.نگه داشتن پدال گاز در شرایط خلاص و سپس انتخاب D برای راه افتادن می تواند خسارت و آسیب جبران ناپذیری به گیربکس اتوماتیک خودروی شما وارد نماید.

4. درگیر نکردن حالت پارک قبل از توقف کامل

قبل از توقف کامل خودرو، حالت P (پارک) را درگیر نکنید، بیشتر خودروهای گیربکس اتوماتیک جدید به شما اجازه انتخاب شرایط پارک را در حال حرکت نمی دهند.

5. عدم توجه به سرویس های دوره ای گیربکس

عدم توجه به سرویس های دوره ای گیربکس اتوماتیک با عملکرد دنده های خورشیدی و تورک کانورتر در گیربکس اتوماتیک با وجود روغن ارتباطی مستقیم دارند. اجزا و متعلقات داخلی گیربکس اتوماتیک در زمان استفاده به دمای بسیار بالایی می رسند و در صورت کافی نبودن روغن، عدم تعویض و ریختن روغن اشتباه؛ احتمال وارد شدن آسیب جدی به مکانیزم آن وجود دارد. در حالت ایده آل بهتر است پس از هر 5000 کیلومتر کارکرد میزان سطح روغن گیربکس اتوماتیک به وسیله گیج تعبیه شده بررسی گردد و توصیه می گردد برای خودروهای عام مورد استفاده شهری روغن گیربکس اتوماتیک پس از هر 24 ماه یا 50 هزار کیلومتر (هرکدام زودتر رخ داد) تعویض گردد.

منبع: setare.com